ما در این مقاله ابتدا تعریفی ساده از هاست اینکه هاست چیست؟ را به شما ارائه می‌دهیم و سپس ویژگی‌های یک هاست خوب را معرفی می‌کنیم. سپس شما را با انواع هاست آشنا می‌کنیم و اطلاعات تکمیلی دیگری در اختیارتان می‌گذاریم. پس با ما همراه باشید.
اگر بخواهید سایتی داشته باشید، به احتمال زیاد کلمۀ هاست به گوشتان بخورد. چرا که هاست یکی از پیش‌نیاز‌های اصلی برای ساخت وبسایت است و قطعاً شناخت درست آن می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر شما کمک کند. اما هاست دقیقاً چیست؟
هاست چیست؟
برای اینکه بهتر و راحت‌تر بتوانید متوجه معنی هاست شوید، بد نیست وب سایت شما را با یک مغازه مقایسه کنیم.
هاست دقیقا شبیه یک مغازه است. تصور کنید پس از مدتی کارمند بودن بازنشسته شدید و قصد دارید در بازار محلتان کسب‌و‌کار میوه فروشی راه بیاندازید. بعد از اینکه تمام کار‌های اداری آن را انجام دادید، باید دنبال یک مغازه خوب بگردید, یک هاست اینترنتی هم به همین شکل است. وبسایت شما دارای اطلاعات زیادی از قبیل متن و جدول و انواع تصاویر و غیره است. با ذخیره کردن تمام اطلاعات در یک فضای اینترنتی تمام اطلاعات شما محفوظ است و هر زمان و هر مکانی که کاربری بخواهد از سایت شما بازدید کند با وارد کردن آدرس دامنه شما وارد سایت شما شود. ( مقاله: دامنه چیست و به چه دردی میخورد؟ ) ما به این فضای اینترنتی برای ذخیره اطلاعات سایت هاست می‌گو‌ییم.
ویژگی های لازم برای یک هاست چیست؟
برای خرید یک هاست خوب باید با ویژگی های آن هم آشنا باشیم تا کلاه سرمان نرود! برای آگاهی از ویژگی‌های هاست میزبان وب، آن ها را در دو دسته‌ی خصوصیات سخت افزاری و نرم افزاری دسته بندی کردم، که هر دسته شامل مواردی به شرح زیر است:
ویژگی های سخت افزاری هاست چیست؟
فضای هاست Disk Space
فضای هاست مثل حجم هارد دیسک یا حافظه گوشی موبایل شماست. و حجمی از سرور است که به شما تعلق می‌گیرد تا بتوانید فایل‌ها، محتوا، قالب و … را روی آن آپلود کنید.
شرکت‌های هاستینگ معمولا تنوع فضای هاست از 50MB تا 10000MB به شما ارائه می‌دهند. حجم مورد نیاز شما بستگی به سایتتان دارد. قبل از خرید باید به استاتیک یا داینامیک بودن سایت، سیستم مدیریت سایت، ماژول‌های مورد استفاده، دیتابیس‌ها، قالب سایت و … توجه کرد. برای تخمین می‌توانید از تجربه‌ی طراح سایتتان هم کمک بگیرید.
پهنای باند Bandwidth
می‌خواهم یک داستان بگویم دلتان را خون کنم! یادتان هست موقع اعلام نتایج کنکور چه اتفاقی می‌افتاد؟ با دست‌های لرزان آدرس سایت سنجش را وارد می‌کردیم و با چی مواجه می‌شدیم؟ سایت برایمان باز نمی‌شد! دوباره و دوباره در حالی که از استرس کبود شده بودیم این کار را انجام می‌دادیم! تا بالاخره بعد از ده‌ها مرتبه موفق می‌شدیم نتایج درخشانمان را ببینیم!
پهنای باند همین است. مانند اتوبانی می‌ماند که هرچه عرض آن بیشتر باشد مسافر در ترافیک نمی‌ماند و سریع‌تر به مقصد می‌رسد. شما هم برای اینکه چند کاربر به طور همزمان بتوانند محتوای سایتتان را ببینند به یک هاست با پهنای باند بالا دارید.
پهنای باند به 2 عامل اصلی بستگی دارد حجم اطلاعات سایت و میزان بازدید مورد انتظار. سایت‌هایی که اجازه دانلود و آپلود فایل می‌دهند نیاز به پهنای باند خیلی بالا دارند و احتمالا مجبور به استفاده از هاست دانلود شوند. اما برای سایت‌های معمولی می‌توان اندازه متوسط هر صفحه را حساب کرد. فرض کنید هر صفحه سایت شما 100 کیلوبایت باشد و در روز میانگین 500 بازدید کننده دارید، که هر کدام 4 صفحه از سایتتان را ببینند. ترافیک روزانه شما 100*500*4 برابر با 200 مگابایت خواهد بود. حالا این اندازه را در 30 روز ماه ضرب کرده و پهنای باند مورد نیاز ماهانه را حساب کنید.
کنترل پنل Control panel
اگر بخواهم ساده بگویم کنترل پنل یک رابط گرافیکی، برای مدیریت هاست شماست. شرکت هاستینگ بعد از خرید به شما رمز و دسترسی یک کنترل پنل تحت وب را ارائه می‌دهد. بعد از ورود به این پنل شما می‌توانید بدون نیاز به کدنویسی، از طریق آیکون‌های گرافیکی هاست خود را مدیریت، و موارد زیر را کنترل کنید:
- مدیریت حساب کاربری
- مشاهده میزان حجم مصرفی و حجم باقی مانده
- میزان مصرف پهنای باند
- مدیریت مراکز داده (database)
- افزودن دامنه به هاست
- نصب سیستم مدیریت محتوا
- و امکانات متنوع دیگر
یکی از محبوب‌ترین کنترل پنل‌های حاضر، CPANEL است. که اکثر شرکت‌های هاستینگ به دلیل محیط ساده و کاربردی همین پنل را به مشتریان خود ارائه می‌دهند. البته کنترل پنل های دیگری هم برای هاست قابل استفاده هست مانند Direct admin و …
افزودن دامین Addon domain
افزودن دامنه یا ادان دامین، امکانی است که به شما اجازه می‌دهد دامنه‌های بیشتری را در هاست خودتان ثبت کنید. و با هر کدام از دامنه‌ها یک سایت جدید راه اندازی کنید.
مثلا تصور کنید هنگام خرید هاست مقابل یکی از آنها نوشته شده که 2 تا ادان دامین دارد. این یعنی شما که قصد ایجاد سایت “فروش کیف و کفش” دارید، شاید در آینده که کارتان گرفت بخواهید سایت دیگری برای فروش “تجهیزات ورزشی” هم به آن اضافه کنید. در اینصورت دیگر نیازی نیست هاست جدیدی تهیه کنید و می‌توانید از طریق کنترل پنل، روی همین هاست یک دامنه جدید وارد کنید.
آپ تایم Up time
سرور باید در هر ثانیه از 24 ساعت بتواند سایت شما را در دسترس نگه دارد. وگرنه مخاطبان قادر به دیدن وبسایت شما نخواهند بود. گاهی ممکن است به دلیل مشکلات فنی این دسترسی قطع شود (downtime) که خب اتفاق خوبی نیست! برای همین یکی از موارد قابل توجه، آپ تایم هاست است (مخصوصا برای سایت‌های فروشگاهی که با قطعی سایت، در واقع مشتری خود در آن لحظات را از دست می‌دهند).
معمولا شرکت‌های هاستینگ آپ‌تایم را به صورت درصد بیان می‌کنند. مثلا رقم 99.99% به این معنی است که در یک سال، سایت ممکن است فقط یک ساعت از کار‌افتادگی موقت داشته باشد.
بکاپ گیری Back up
این روزها حتی بکاپ‌گیری از گوشی شخصی‌مان هم کلی اهمیت دارد، چه برسد به اطلاعات سایتمان! هنگام خرید هاست حتما از سرویس‌هایی استفاده کنید که بکاپ‌گیری دائم و منظمی دارند. بیایید روراست باشیم شرکت‌های هاستینگ که معجزه نیستند! اتفاق‌هایی مثل مشکلات فنی، خرابی و سوختگی سخت‌افزاری و… همیشه احتمال وقوع دارند. اگر شرکت هاستینگ از اطلاعات موجود روی هاست وبسایت شما بکاپ نداشته باشد، اطلاعاتتان در معرض نابودی کامل قرار می‌گیرد.
البته مزیت بکاپ‌گیری فقط هنگام خرابی سرور نیست. اگر خود شما هم هنگام توسعه و ویرایش وبسایتتان اشتباها یک فایل و پوشه را پاک کنید، ممکن است کل سایت شما با خطای جدی مواجه شود. در اینصورت می‌توانید روی نسخه بکاپ هاستتان حساب کنید.
حالا که می‌دانید هاست چیست بیایید با هم ببینیم که یک هاست خوب باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد.
ویژگی های نرم افزاری هاست چیست؟
همان‌طور که گفتیم سرورها یک سیستمی مانند همین لپ‌تاپ شخصی خودمان هستند. و لپ‌تاپ ما برای استفاده حتما به سیستم عامل نیاز دارد. به همین صورت سرورها هم دارای سیستم عامل هستند. و از دوسیستم عامل لینوکس و ویندوز استفاده می‌کنند. حالا کافی است بدانیم تفاوت این دو با هم در چیست و کدام یک برای ما بهتر است؟
مقایسه هاست ویندوز و هاست لینوکس
در واقع در این مقایسه قرار نیست بگوییم بین لینوکس و ویندوز کدام خوب است و کدام به درد نمی‌خورد! هر کدام از این سیستم عامل‌ها شرایط و امکانات خاصی دارند و انتخاب شما باید براساس نوع سایتتان باشد. برای اطلاع از شرایطی که گفتم، بگذارید از جنبه‌های گوناگون مقایسه‌ای بین لینوکس و ویندوز داشته باشیم.
- از نظر زبان برنامه نویسی: هاست ویندوز توسط شرکت مایکروسافت ارائه شده است. و فقط از زبان‌های برنامه‌نویسی ASP و NET پشتیبانی می‌کند (که خب صاحب امتیاز این دو زبان خود شرکت مایکروسافت است!) اما آمار نشان می‌دهد که اکثر سایت‌های جهان با زبان PHP برنامه نویسی شدند. یک امتیاز مثبت برای هاست لینوکس! چون لینوکس کاملا سازگار با زبان PHP است.
- از نظر سیستم‌های مدیریت محتوا: اکثر سیستم‌های مدیریت محتوا مثل وردپرس، جوملا، دروپال، دیتالایف و فروشگاه ساز محبوب پرستاشاپ بر پایه PHP نوشته شدند. و فقط هاست لینوکس می‌تواند از این برنامه‌ها پشتیبانی کند.
- از نظر کنترل پنل: همان‌طور که اشاره کردیم کنترل پنل Cpanel در حال حاضر از بهترین رابط‌های گرافیکی است (که اتفاقا اگر تازه‌کار هستید آموزش‌های فراوانی در اینترنت برای کار با این پنل وجود دارد.) در هاست لینوکس می‌توانید از کنترل پنل‌های Cpanel ، Direct admin ، Kloxo و Zpanel استفاده کنید. و درهاست ویندوز از Plesk و Website panel.
- از نظر سرعت: در واقع سرعت هاست بیشتر به ویژگی‌های سخت‌افزاری برمی‌گردد و ربط چندانی به سیستم عامل سرور ندارد! اما می‌توان گفت در مواردی هاست لینوکس سرعت بیشتری از ویندوز دارد. چرا؟ چون لینوکس ابزارهای زیادی برای بهینه سازی و افزایش سرعت سایت پیش‌بینی کرده است.
بالاخره کدام بهتر شد؟ هاست ویندوز یا لینوکس؟
این سوال پاسخ قطعی ندارد. چون سیستم عامل در وهله اول بستگی به زبان برنامه نویسی سایت شما دارد. و در ادامه سیستم مدیریت محتوایی که قصد استفاده دارید. اما در شرایط برابر همان‌طور که مقایسه کردیم، هاست لینوکس قابلیت‌های بیشتر و استفاده‌ی راحت تری برای کاربر دارد.
راستی یک ابهام را هم برطرف کنیم. اگر انتخاب شما هاست لینوکس باشد هیچ نیازی ندارید که کار با این سیستم عامل را بلد باشید. لینوکس و ویندوز تنها در سرور نصب هستند، و شما برای کار با سایتتان فقط از کنترل پنلتان استفاده می‌کنید.
سایر ویژگی های هاست
ویژگی‌های اصلی هاست به همین صورت بودند. ولی برای تکمیل بحث، فهرست‌وار به چند ویژگی تکمیلی هم اشاره می‌کنیم:
- از دیتاسنترهای مشهور باشد: دیتاسنترهای معروف نسبت به موارد مشابه تازه تاسیس، کیفیت شبکه و سخت افزار بالاتری دارند. هنگام خرید هاست راجع به نام دیتاسنتر از شرکت ارائه‌دهنده سوال کنید و سپس راجع به کیفیت آن پرس و جو کنید.
- پشتیبانی 24 ساعته داشته باشد: اگر همه ویژگی‌های هاستتان عالی باشد ولی پشتیبانی متعهد و پاسخگویی نداشته باشد حسابی توی ذوقتان میخورد. چون برای رفع برخی مشکلات خود حتما در طول استفاده به کمک پشتیبان نیاز پیدا می‌کنید. پس قبل از خرید راجع به ساعت پاسخگوی، شرح و حدود وظایف پشتیبانی سوال کنید.
- امنیت بالایی داشته باشد: سرور می‌تواند در خطر حمله هکرها و یا سایر مسائل امنیتی باشد. حتما قبل از خرید راجع به تمهیدات امنیتی هاست سوال کنید. امنیت سرور باید هم از جهت فیزیکی در ساختمان دیتاسنتر تامین شده باشد، و هم به لحاظ نرم افزاری از بهترین فایروال، کنترل 24 ساعته سرورها توسط کارشناسان امنیت وب، محافظت از حمله‌های DOS و DDOS و…سایر تمهیدات بهره‌مند باشد.
انواع هاست که می‌گویند منظورشان چیست؟!
تا اینجا تمام ویژگی‌های سخت افزاری و نرم افزاری هاست را یاد گرفتیم. یک مورد دیگری که برای خرید با آن مواجه می‌شوید انواع هاست است. ما خلاصه ای از گزینه‌های پیش رو را برایتان آورده‌ایم.
هاست اشتراکی (Shared Web Hosting)
احتمالا می‌توانید حدس بزنید که مفهوم اشتراک در هاست چیست. در این روش چند وبسایت از یک سرور استفاده می‌کنند، و در واقع حافظه سرور بین چند سایت تقسیم می‌شود. اکثر سایت‌های اینترنتی از همین نوع هاست استفاده می‌کنند. چرا که نه؟! هم مقرون به صرفه است و هم نیازهای سایت را برطرف می‌کند.
هاست اختصاصی (Dedicated Web Hosting)
در هاست اختصاصی یک سرور فقط به یک مشتری اختصاص داده می‌شود، و تنها یک وبسایت روی آن قرار می‌گیرد. کاربرد این نوع هاست برای وبسایت‌های بسیار بزرگ با تعداد مخاطب بالا است. گرچه سرور اختصاصی مشکلات راه اندازی و نصب سیستم عامل و … را دارد، اما مزایای زیادی مانند سرعت و امنیت بالا، دسترسی به فضا و پهنای باند اختصاصی و … هم از مزایای آن است.
نوع دیگری از روش اختصاصی، میزبانی هاست (Collocation Web Hosting) است. در این حالت مشتری کاملا مالک سرور می‌شود و نگهداری از سرور را در محل موردنظر خودش انجام می‌دهد.
هاست مجازی (VPS)
این هاست که اتفاقا این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده یک چیزی بین هاست اختصاصی و هاست اشتراکی است. یعنی یک سرور واحد وجود دارد، که از طریق نرم افزارهای مجازی سازی به چند سرور مجازی تقسیم می‌شود که در انحصار مشتری قرار دارد.
فرض کنید هر سرور از نظر فیزیکی تکه تکه شده. و هر تکه به یک مشتری داده شده است. این تکه در مقایسه با هاست اشتراکی استقلال بیشتری دارد، یعنی می‌توانید روی Vps خودتان سیستم عامل و نسخه متفاوت، همچنین نرم افزارهای اختصاصی داشته باشید. از طرفی در مقایسه با سرور اختصاصی هزینه پایین‌تری (حدود یک‌پنجم تا یک‌دهم) پرداخت کنید.
هاست ابری (Cloud Web Hosting)
هاست ابری یکی از آخرین فناوری‌ها در زمینه هاستینگ است، که در واقع مشکلات هاست اشتراکی را حل کرده. در این هاست به جای اینکه از پشتیبانی فقط یک سرور بهره مند باشیم، همواره چندین سرور در حال کار کردن هستند. حالا اگر یکی از آنها در سرویس‌دهی دچار اخلال شد، حداقل یک سرور دیگر برای تحمل بار در دسترس است. مثلا زمانی که سایت شما به قدرت محاسباتی بیشتری نیاز دارد می‌تواند فورا آن را از ابر بگیرد، و بعد از پایان یافتن کار منابع اشغال شده دوباره آزاد می‌شود. در این روش down time یک سایت به صفر می‌رسد.
هاست رایگان ( Free Web Hosting)
به عنوان مورد آخر، باید بدانید که یک هاست خوب باید هزینه‌های زیادی را متحمل شود تا تبدیل به یک هاست خوب شود. هزینه‌های نگهداری و امنیت مرکز‌های ذخیره سازی ارزان نیست. پس شما برای اینکه از این خدمات برای وب سایت خود استفاده کنید، باید هزینه‌ای را متقبل شوید. بسیاری از شرکت‌ها وعدۀ هاستی ارزان و حتی رایگان را به شما می‌دهند. این ارزانی بی‌دلیل نیست و ممکن است بر روی کیفیت سایت شما تاثیر منفی بگذارد. پس همیشه یادتان باشد که یک انتخاب آگاهانه بسیار مهم‌تر از یک هاست رایگان با آینده‌ی نامعلوم است. استفاده از هاست رایگان فقط برای افراد مبتدی، پروژه‌های ساده و تست برای برنامه نویسان توصیه می‌شود.
و در آخر…
در این مقاله سیر تا پیاز هاست و میزبانی وب را به شما آموزش دادیم. به شما انواع هاست را گفتیم و اصطلاحات لازم در این زمینه را بررسی کردیم. در آخر باید بدانید که قبل از انتخاب هاست ابتدا باید بدانید هدف از ایجاد وبسایت شما چیست و سپس شروع به انتخاب و خرید آگاهانه هاست کنید. همچنین باید بدانید که انتخاب یک هاست خوب با ویژگی‌هایی که به شما گفتیم امری بسیار ضروری است زیرا در بسیاری موارد علت کندی یا عدم نمایش سایت شما در نتایج جستجوی کاربران می‌تواند نتیجه انتخاب یک هاست بد باشد.
برای مطالعه این مقاله از شما تشکر می‌کنم و پاسخگوی هرگونه ابهام و سوال شما در زمینه هاست هستم. امیدوارم با یک هاست و دامنه‌ی مناسب به زودی صاحب قشنگترین سایت‌های دنیای وب شوید.